Rusya Federasyonu Heyet Programımız
Ekleme Tarihi 24.10.2023
KOSGEB desteği ile OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi tarafından organize edilen Rusya Federasyonu heyeti; Ankara, Samsun ve Gaziantep’ten 23 firmadan 24 katılımcı, T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kayıt ve Koordinasyon Daire Başkanı Ömer Faruk Kuru, Küme Yönetim Kurulu Başkanı Fatin Dağçınar ve Küme Koordinatörü Nilsu Erkanlı ile 11-15 Ekim 2023 tarihleri arasında gerçekleştirildi.
Dubna ve Moskova bölgelerini kapsayan heyet programında ilk gün; Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Direktörü Alexander Rat ve Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Genel Müdür Yardımcısı Yegor Kruglov tarafından Dubna Özel Ekonomik Bölgesi genel olarak tanıtıldı ve özellikle medikal sektör özelinde çalışan firmalar ziyaret edildi. Bölgede sağlık alanında faaliyet gösteren EMKO Şirketler Grubu MLT, Eltech, Okvision ve Erba Rus Firmaları ziyaret edilerek çalışmaları hakkında bilgi alındı ve üretim yerleri ziyaret edildi.
Ardından Dubna Özel Ekonomik Bölgesi yetkilileri, Rus Türk İşadamları Birliği yetkilisi ve heyet katılımcılarının tamamı ile akşam yemeğinde iş birliği görüşmeleri devam etti.
Dubna- Türkiye ve Rusya Medikal Sektörde İş Birliği Konferansı
İkinci gün; Dubna Özel Ekonomik Bölgesi ev sahipliği ile; Rusya ve Türkiye arasında tıbbi ürünlerin ve ilaçların geliştirilmesi, üretimi ve satışı alanında iş birliğinin geliştirilmesi, medikal ve ilaç endüstrilerindeki işletmelerin gelişmesi için devlet düzenlemeleri ve uygun koşulların oluşturulması hakkında konferans gerçekleştirildi. Konferans kapsamında; Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi Başkanı Amur G. Gadjiyev ve İlaç ve Tıp Endüstrileri Dernekleri ve İşletmeleri Birliği Başkanı Yuriy Kalinin moderatörlüğünde; Dubna Şehri Başkanı Maksim Tihomirov, Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Anton V. Afanasyev ve Dubna Belediye Başkan Yardımcısı (ekonomi, mali ve satın alma konularından sorumlu) Dmitriy Utrobin açılış konuşmalarını gerçekleştirirken, T.C. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kayıt ve Koordinasyon Daire Başkanı Ömer Faruk Kuru, Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığı İlaç ve Tıbbi Ürünlerin Düzenlenmesi Dairesi Müdür Yardımcısı Aysılu A. Kamaletdinova, Roszdravnadzor Tıbbi Ürünlerin Kontrol ve Tescili Müdürlüğü Başkan Yardımcısı Georgiy E. Sokolov, Rus ve Türk İşadamları Birliği Y. Yönetim Kurulu Üyesi Şeref Taşdemir, Moskova Bölgesi Yatırım, Sanayi ve Bilim Bakanlığı Bakan Yardımcısı Adil R. Gantsov, OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi Derneği Başkanı Fatin Dağçınar, Samsun Medikal Sanayi Kümelenme Derneği (MEDİKÜM) önceki başkanı Op. Dr. Ahmet Aydemir, TVT Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Direktör Yardımcısı Viktoria B. Halimendik, Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İlaç ve Medikal Sanayisini Geliştirme Departmanı Başkan Yardımcısı Yekaterina Şikina, Rusya Federal Sağlık Denetim Başkanlığı (Roszdravnadzor) Müdür Yardımcısı Dmitriy Pavlyukov, Rusya Federal Sağlık Denetim Başkanlığı (Roszdravnadzor) Devlet Kontrol ve Tescil Dairesi Müdür Yardımcısı Georgiy Sokolov, Rusya Federal Sağlık Denetim Başkanlığı (Roszdravnadzor) Medikal Ekipmanlar Enstitüsü Genel Müdürü İgor İvanov, Milli Kalite Enstitüsü Genel Müdürü İgor Kazmin ve Moskova Bölgesi Medikal ve Teknik Kümelenmesi Yönetim Kurulu Başkanı Aleksandr Şibanov konuşmalarını gerçekleştirdi.
Dubna Belediye Başkan Yardımcısı (ekonomi, mali ve satın alma konularından sorumlu) Dmitriy Utrobin; “Dubna nükleer çalışmalar için kurulan bir bölge, ayrıca medikal alanda da yapılan birçok çalışma var. Türkiye’den bu kadar uzun yol gelen heyet ile iş birliğimizi geliştirmek bizim için önemli” dedi.
Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi Başkanı Amur G. Gadjiyev; “Rus ve Türk iş adamlarını bir araya getirdiğiniz için çok teşekkür ediyoruz. Hoş geldiniz, bunun çok önemli bir etkinlik olduğunu düşünüyorum. Rusya ve Türkiye’nin ilaç ve medikal sektörde iş birliğini artırmak için bu etkinliği organize ettik. Şimdiki şartlarda bu çok önemli. İki ülke arasında çok yönlü bir ilişki zaten var. Kaynaklar ve potansiyel imkanlarımız var, bunları yeniden yapılandırarak iki devlet başkanımızın söylediği gibi ekonomi enerji ticaret konusunda ikili ilişkileri geliştirmek için çalışıyoruz. Eminim sizin temsil ettiğiniz medikal ve ilaç formatı da bugünkü konuşmalarda da her iki tarafın da önerileri ile iş birliğini geliştirecektir. Umarım başarılı görüşmeler olur. Ostim Medikal Küme başkanı ve koordinatörüne de teşekkür ediyoruz. Umarım iş birliğini geliştirme aruzumuz daha da büyür” dedi.
Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Direktörü Alexander Ratz; “Dubna Özel Ekonomik Bölgesi’nin içerisindeyiz. Hem iş yapmak hem araştırmalar yapmak için yabancı ve rus şirketler burada ofislerini açıyor. Umarım sizlerin arasında da kendi imalatlarını geliştirmek için istekliler vardır” dedi.
Dubna Özel Ekonomik Bölgesi Müdürü Egor Kruglov; “Türk tarafı misafirlerine teşekkür ediyorum. Daha önce de Türkiye’den ilaç sektörü temsilcileri geldi. Siz daha geniş bir çıkarma olarak buraya geldiniz. Dubna Moskova bölgesinin önde gelen iş alanlarından biridir. İlaç ve medikalde de böyle. Bizim bölgemiz ekonomik bölgeler arasında lider seçiliyor. Bölgemizde 42 medikal ve ilaç alanında firmalar var. Önem verdiğimiz 5 konu arasında en çok artış gösteren biyoteknoloji ve medikal sektördür. 2015’ten beri bu firmalar 3 katına çıktı. 6 yabancı medikal şirket var. Umarım Türk sermayeli firmalar da buraya gelerek yatırım yaparlar. Her zaman sizleri ağırlamaktan sizleri mutluluk duyarız. Gereken tüm imkanları sağlamaya hazırız. Yeni anlaşmalar ve partnerler bulmanızı diliyorum.” Dedi.
T.C. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kayıt ve Koordinasyon Daire Başkanı Ömer Faruk Kuru; “Bu organizasyona ev sahipliği yapan Rus tarafına bizleri misafir ettikleri için teşekkür ederiz. Sağlık alanının en önemli iki ürün grubu ilaçlar ve tıbbi cihazlardır. Ülkemizde sağlık bakanlığı adına biz de firmalarımızla birlikte bu alanı en iyi şekilde yönetmeye gayret göstermekteyiz. Sektörün ve karşılıklı iş birliğinin geliştirilmesi için bu faaliyetler oldukça önemlidir. Bu organizasyonda katkısı olan herkese teşekkür eder verimli geçmesini temenni ederim. Kısaca ülkemizdeki tıbbi cihaz alanında mevzuat ve takip sistemimiz hakkında bilgi vermek istiyorum” diyerek sunumlarını gerçekleştirdi.
Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığı İlaç ve Tıbbi Ürünlerin Düzenlenmesi Dairesi Müdür Yardımcısı Aysılu A. Kamaletdinova; “Tek standart 5 ülke tarafından geliştirilen ortak kayıt belgesi haline getirildi. Kurallar esnektir. Aynı anda 5 ülke için kayıt yapılabiliyor. Avrasya ekonomik bölgesi için 1 ülkede kayıt yeterli. Hızlandırılmış kayıt prosedürü de var. Normalde 140 gün içindeyse hızlandırılınca 100 gün içinde örneğin. Bazı durumlarda kayıt gerektirmeden de ilaçlar Rusya pazarına sunulabiliyor. Covid döneminde 20 günde bile piyasaya arz oldu. 49 farklı ilaç çeşidi kolaylaştırıldı bu şekilde. 15 farklı ilacın klinik araştırmaları devam ediyor. Nükleer tıp konusunda Rusya’da iyi aşamada ve iyi sonuçlar alıyoruz. Çok farklı nükleer tıpla ilgili ürünlerimiz var. Sağlık bakanlığı ile birlikte kayıt süreçleri ile ilgili iş birliği görüşmelerimizi başlatabiliriz” dedi.
Rus Türk İşadamları Birliği Yedek Yönetim Kurulu Üyesi Şeref Taşdemir: “Teşekkür ediyoruz. Ziyaretin verimli olacağını düşünüyoruz. Organize eden ve katılanlara teşekkür ederiz. Rusya-Türkiye ilişkilerinin daha yakın olması gerektiğini düşünüyoruz. Medikal ve ilaçta iki ülke birbirinin rakibi değil tamamlayıcısı. Türkiye ve Avrupa sağlık otoriteleri Türkiye’deki üretim faaliyetlerini denetlerler. Ürün Takip Sistemi gibi karekod sistemi var ilaçta. Rusya 2020 de buna başladı. Bu sistemi dünyada ilk uygulayan ülke 2008 yılında Türkiye’dir. İlaçtaki karekod sistemi. Dolayısıyla bunlar kabul ediliyor ve Rusya’da uygulanıyorsa medikal ve ilaçta da ortak yol bulabiliriz diye düşünüyoruz. Rusya’da çok büyük fabrikalar mevcut. Orijinal ilaçlar imal edilmektedir. Türkiye’nin ithal ettiği ürünlerin bir kısmı burada da üretilmektedir. Rusya’da medikal cihaz anlamında da ciddi bir üretim var onlarla da işbirliği yapılabilir. İlaç ve tıbbi cihazlarda da açık ihaleler yapılıyor. Bakanlık alımları bunlar. Sorunlar ruhsat süreci. Aynı testleri tekrar yapmak zorunda kalıyoruz. Jenerik ilaçların tekrar klinik araştırmaları isteniyor bu da zaman ve maliyet. Hem sağlık bakanlıklarının hem de firmaların 1. Ruhsat sürecini makul fiyatlı ve kısa zamanda yapabiliriz diye çözebilmemiz gerekir. Çalışma grubu kurulması yararlı olacaktır. (hanımefendinin önerisine katılıyorum). Testlerde de labların işbirliği ile bu çözülebilir.
OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi Yönetim Kurulu Başkanı Fatin Dağçınar; “Dubna Özel Ekonomik Bölgesi yetkilileri, Sağlık Bakanlığı yetkilileri, Dubna ve Moskova Belediyesi yetkililerine, bu organizasyon için başından beri yardımcı olan Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi Başkanı’na çok çok teşekkür ediyorum. Bu programı uzun zamandır planlıyorduk. Bunun gerçekten iki ülkenin sağlık endüstrilerinin ihtiyacı olduğunu düşünüyoruz. Bu işbirliklerinin artırılabilmesi için elimizden geleni yapacağız. Bunun önemli sonuçlarını da göreceğiz. Zaten bakanlık yetkililerimizin de burada olup konuyu firmalarımızdan ve bizlerden doğrudan dinlemelerinin çok önemli olduğuna inanıyorum. Türkiye sağlık sektörü ile Kümelenmemizi anlatan sunumumuzu küme koordinatörümüz gerçekleştirecek.” Dedi. Sunumun ardından Dağçınar “Biraz önce bahsedilen sorunların nasıl çözülebileceğini konuşmamız çok önemli. Günümüz şartlarını göz önüne alırsak (Ukrayna ile olan durum) Rusya’nın medikal ürünlere olan ihtiyacı doğmuştur. Tabii bu durum yaptırımlardan kaynaklanmaktadır. Her ne kadar medikal ve ilaç sektörleri yaptırım dahilinde olmasa da uluslararası firmalar Türkiye’den ve diğer ülkelerden ürün gönderilmesine izin vermemektedir. Bir yerde bir ihtiyaç varsa o doldurulacaktır. Burada bir ihtiyaç var ve bu ihtiyaç maalesef farklı kanallardan karşılanmaktadır. Rusya’da kayıtlı ve GOST R belgesi olmadığı için ürünler alınmasa da farklı kanallardan Azerbaycan, Kazakistan vs. üzerinden Rusya’ya bu ürünler girmektedir. Ama bu da maalesef fiyatların çok artmasına, aracıların bu işten çok para kazanmasına ve ürünlerin zamanında gidememesine sebep olmaktadır. Tabii ki biz Rusya’nın kendi kurallarına saygı gösteriyoruz. Bu konuda bir eleştiri getirme hakkına sahip değiliz. Ancak biraz evvel arkadaşlarımızın bahsettiği gibi Türkiye’de standart AB ülkeleri ile aynı CE yükümlülüklerini gerçekleştirerek sağlanıyor ve tüm üreticilerimiz bu standartlar çerçevesinde üretim yapıyor. Dolayısıyla bizim isteğimiz, Türkiye’de kullanılan ve Sağlık Bakanlığı’mız tarafından onaylanmış ürünlerin Rusya’ya girişindeki kayıt işlemleri ile ilgili işlerinin hızlandırılması. Prosedürlerin satış ve satın alma açısından kolaylaştırılması, örnek olarak TİTCK’da kaydı olan ürünler için doğrudan satın alma. Rus firmalarının da ihracat yaparken CE belgelerinde sorun yaşayacakları aşikâr, bu durumda Türk firmalarımızla iş birliği yapabilirler ve onlara partner bulabiliriz. Bu iki taraflı bir işbirliği, tam tersi de olabilir. Asya Ekonomik Bölgesine girmek için de Türk firmaları Rus firmalarla çalışabilirler. Karşılıklı olarak güvenilir satış kanallarının oluşturulması gerekir. Ödemeler konusunda da devlet güvencesi devreye girebilirse firmaların güvenli ödeme yapması ve alması açısından faydalı olabilir. Teknoloji alanında Rusya’nın çok önemli çalışmaları var ama medikal alanda da bizim çok başarılı projelerimiz ve ürünlerimiz var, projeler bu anlamda bir işbirliği konusu olabilir. Karşılıklı akredite test laboratuvarlarının oluşturulması iki taraf için de faydalı olacaktır. Biyomedikal, Tıp mühendisliği başta olmak üzere üniversiteler arasında da ortak projeler geliştirilebilir ve bizim de başlamış olduğumuz Rusya ve Türkiye medikal kümelenmelerinin işbirliklerinin artarak geliştirilmesi çok önemlidir” dedi.
OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi’nden Altıncı Somut İş Birliği
Konuşmaların ve sunumların ardından; OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi, Moskova Bölgesi Medikal ve Teknik Kümelenmesi, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi ve TVT Dubna Yönetim Şirketi ile bir iş birliği protokolü imzalanmıştır. Böylelikle OSTİM Medikal Kümelenmesi’nin Rusya Federasyonu’ndaki farklı kurumlarla imzaladığı 6. protokol olmuştur.
Yuvarlak Masa Toplantısı ve İkili İş Görüşmeleri- Dubna
Gerçekleştirilen yuvarlak masa toplantısında Dubna Özel Ekonomik Bölgesi’nden katılan firmalar ile Türkiye’den heyet kapsamında gelen 23 şirketin temsilcileri tanıtım ve konuşmalarını gerçekleştirdi. DNA Teknoloji Genel Müdürü Vladimir Kolin , Medargo Şirketler Grubu Genel Müdürü Vadim Vinokurov, Asfarma-Ros Ltd Genel Müdürü Gündüz Y. Abbasov, Medrelis LLC Genel Müdür Yardımcısı Sergey V. Malyarenko gibi firma temsilcileri konuşmalarını gerçekleştirdi.
Yuvarlak masada görüşülen konular ise; Rusya'dan Türkiye'ye ve Türkiye'den Rusya'ya medikal cihaz ve ilaç ihracatının geliştirilmesi; Türkiye’nin medikal ve ilaç endüstrilerinde faaliyet gösteren işletmelerin Rusya'da ve Rus şirketlerinin Türkiye’de üretim ve montaj faaliyetlerinde bulunması, Türkiye'den (ve/veya Türkiye üzerinden üçüncü ülkelerden) medikal ekipman, malzeme ve bileşenlerin ihracatının organize edilmesi, Rus ve Türk şirketlerinin katılımlarıyla iş birliğinin geliştirilmesi ve ortak projelerin hayata geçirilmesi, devlet düzenlemeleri (ilgili mevzuat, devlet teşvik ve garantileri) ve medikal ve ilaç endüstrilerinin gelişimi için devlet tarafından koşulların yaratılması; Rusya'da maddelerin (sübstansiyonların) üretimi için koşulların oluşturulması, medikal cihazların dağıtım ve satışı ile ilgili konular, medikal ve ilaç sanayi işletmelerinin konumlandırılması, sertifikasyon, lisans ve izinler.
Türk şirketleri tanıtım ve görüşlerini ilettikten sonra ikili iş görüşmelerine geçilerek birebir ticari iş birlikleri karşılıklı değerlendirildi.
Ardından Nükleer Araştırma Enstitüsü ziyaret edilerek enstitü çalışmaları ile ilgili bilgi alındı.
Dubna Belediye Başkanı OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi Heyeti’ni Ağırladı
Dubna Belediye Başkanı Maxim Tikhomirov; verdiği bir akşam yemeği ile Türkiye’den gelen heyeti ağırladı. Yemeğe; Dubna Belediyesi yetkilileri, Moskova Bölgesi Medikal ve Teknik Kümelenmesi Başkanı Aleksandr Şibanov ve firma temsilcileri katılım sağladı. Belediye Başkanı Tikhomirov yaptığı konuşmada Dubna bölgesini tanıtarak; “Burası bir bilim şehri, hepimiz burada bir konu üzerinde odaklanmayı seviyoruz. Sizlerin de odaklandığınız bütün büyük hayallerin gerçekleşmesini diliyorum. Sizlerin de ulaşılmaz dediğiniz hayallerinizi gerçekleştirmek için biz de yanınızda oluruz her zaman. Bütün dünyada yaşanan çalkalanma ve yeniden yapılanmalara rağmen şehrimiz herkese açıktır. Gelin bizle birlikte olun. Bütün bu organizasyonu yapan arkadaşlara da çok teşekkür ediyorum. Çünkü biz sizleri ağırlamak ve şehrimizi tanıtmak için elimizden geleni yaptık umarım başarılı olmuştur. Medikal sektör olarak sizler de insanlığa hizmet ediyorsunuz, sonuçta sizlerin de bizlerin de çok önemli ve asil bir misyonu üstlendiğinizi düşünüyorum.” dedi.
Moskova Hükümeti Dış Ekonomik Uluslararası İlişkiler Dairesi Ziyareti
Heyet programında üçüncü gün; Moskova Hükümeti Dış Ekonomik Uluslararası İlişkiler Dairesi ziyaret edildi. Dış Ticaret ve Uluslararası Kuruluşlarla İlişkiler Bölüm Başkanı Andrey G. Dorokhin ve Danışman Elena İskulova ile medikal sektörde Türkiye ve Rusya arasında gerçekleştirilebilecek iş birlikleri ve sorunlarla ilgili çözüm önerileri birlikte değerlendirildi.
“Türk Firmaları İçin Yatırım Çekiciliği: Mevcut Ekonomik Koşullarda İş Yapma Kolaylıkları” Konferansı ve İkili İş Görüşmeleri Etkinliği
Ardından Moskova Oko Tower’da “Türk Firmaları İçin Yatırım Çekiciliği: Mevcut Ekonomik Koşullarda İş Yapma Kolaylıkları” Konferansı gerçekleştirildi. Açılış konuşmalarını; Moskova Yatırım Ajansı Direktör Vekili Andrey Baluk, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi Başkanı Amur G. Gadjiyev, T.C. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kayıt ve Koordinasyon Daire Başkanı Ömer Faruk Kuru, OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi Derneği Başkanı Fatin Dağçınar, ANO Mosprom İhracat Faaliyetleri Departmanı Başkan Vekili Anastasia Sapunova ve T.C. Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşaviri Cansu Şaziye Tanrıverdi tarafından gerçekleştirildi. Ayrıca Nadezhda Ishutina tarafından Moskova’daki yatırım bölgeleri ile ilgili bir sunum gerçekleştirildi.
Moskova Ticaret Müşaviri Cansu Şaziye Tanrıverdi konuşmasında; Türkiye ve Rusya pazarları için sağlık sektöründeki verileri aktardı ve Türkiye’deki özel sektörün ve hastanelerin oransal olarak oldukça büyük bir paya sahip olduğunu belirtti. “Bu veriler şunu gösteriyor ki; Türkiye sağlık turizmi, sağlık ve tıbbi cihazlar sektörü ve ilaç sektöründe gelişen, kendini kanıtlamış, rüştünü ispatlamış bir ülke. Daha önce sağlık turizmi konusunda Ruslar farklı ülkeleri tercih ederken, mevcut koşullarda Türkiye’yi tercih etmekteler. Geçtiğimiz yıl Türkiye’ye yaklaşık 30.000 Rus sağlık turizmi için Türkiye’ye geldi. Bunlar ciddi anlamda göz ardı edilmeyecek rakamlar. Bu sebeple karşılıklı iş birliğine çok önem verdiğimize değinmek isterim ve Türkiye’de yatırım yapan yabancı firmalara birtakım özel ayrıcalıklar tanıdığımızı da belirtmek isterim. Sağlık sektörü ürünleri (ilaç, kozmetik, kimyasal ürünler vb.) şu an Türkiye’nin en çok gelecek vadeden ihraç kalemlerinden birini oluşturuyor. Geçtiğimiz yıla kıyasla bu sene 1.8 Milyar USD ile toplam kimyevi maddelerde %179’luk bir artış yaşandı. Türk firmalarımız sertifikasyon süreçlerinde sürekli yaşadıkları zorlukları ifade ediyorlar, firmalarımızın Rusya pazarına girebilmeleri için bu süreçlerin kolaylaştırılması gerekmektedir. Tekrar Türk firmalarımıza Moskova’ya geldikleri için teşekkür ediyorum” dedi.
Moskova’da sağlık sektöründe faaliyet gösteren firmalar tanıtımlarını gerçekleştirerek Türk firmaları ile yapılabilecek iş birliği imkanlarını ifade etti. Ardından ikili iş görüşmeleri gerçekleştirildi.
Moskova Uluslararası Medikal Kümelenmesi (MIMC) Ziyareti
Heyetin dördüncü gününde; OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi ile daha önce Ankara’da ve Rusya’da temaslar kuran ve protokol imzalanan Moskova Uluslararası Medikal Kümelenmesi (MIMC) ziyaret edildi. Ziyaret kapsamında küme faaliyetleri ve sunumları heyete aktarıldı.
MIMC Kümelenme Genel Müdürü Timur Andrbaev sunumlarını ve OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi Yönetim Kurulu Başkanı Fatin Dağçınar açılış konuşmalarını gerçekleştirdi. Ardından Biomed Kümelenmesi Hızlandırma Direktörü Veronika Aksenova da sunumlarını gerçekleştirdi.
Moskova Uluslararası Medikal Kümelenmesi’nin bünyesinde bulunan özel hastanelerin yetkilileri de programa katıldı ve Türk firmaları hakkında bilgi aldı. Ardından bu hastanelerden biri ziyaret edildi.
